Wim Jansen: Het liefst 'n onzichtbare icoon

Hij heeft wel wat van Jan Wolkers, zo van een afstandje. Doorzichtige grijze krullen, omhoog geduwd door de kraag van zijn trainingsjack. Wolkers zou een voorbijkruipend rupsje liefdevol hebben opgetild. Wim Jansen niet. Wim Jansen kijkt aandachtig naar de bal, langs het tijdelijke trainingsveld aan de Krabbendijkestraat. Af en toe zegt hij wat, niet al te vaak. Zijn ogen turen naar het spel, zoals hij dat ook uren kan doen op Varkenoord, als de jeugd van Feyenoord speelt.'Wimpie is geen ouwehoer, nooit geweest ook,' weet Jan Boskamp. De huidige trainer van het Belgische FCV Dender kan het weten. Samen groeiden ze op in het Oude Noorden in Rotterdam, Jantje en Wimpie. Boskamp in de Woelwijkstraat, Jansen in de Bloklandstraat. 'En dan samen op de brommer naar de Kuip. Ik sturen en Wimpie met de sporttas achterop.'

Het contact is nooit verwaterd. Boskamp en Jansen spreken elkaar nog steeds geregeld. Telefonisch, of naast elkaar op een willekeurige voetbaltribune. De gesprekken gaan altijd over de bal. 'Maar ook ik was verrast dat hij het trainingspak weer aantrok bij Feyenoord,' aldus Boskamp. 'Stomverbaasd was ik, want hij had er helemaal niets over gezegd. Typisch Wimpie.'

Opeens keerde Jansen deze zomer terug op het veld, als assistent van de nieuwe trainer Gertjan Verbeek. Een ja-woord dat vrijwel iedereen binnen de club verraste, niet in de laatste plaats de oud-speler die het hem vroeg. Directeur Peter Bosz zag in Jansen de ideale man om de technische staf te completeren, maar achtte de kans minimaal. 'Ik heb hem gevraagd erover na te denken,' aldus Bosz. 'Heel voorzichtig, want bij Wim moet je dingen niet willen forceren. Dan zegt hij júist nee. Daarna heb ik hem een tijdje met rust gelaten, tot hij op een gegeven moment zei: ik doe het.'

En dus zit hij morgen tegen Ajax in de dug-out. Hij maakte de klassieker al mee als speler aan beide kanten, hoofdtrainer en technisch directeur. Wat hij in zijn nieuwe rol precies wil en doet, wil hij zelf niet vertellen. Jansen praat niet met de pers, ook niet na uitgebreide bemiddeling. De officiële verklaring luidt dat hij 'Verbeek niet voor de voeten wil lopen', maar Jansen is nooit een man geweest van woorden. Noem het eigengereid, verkrampt, laf of onafhankelijk, maar Jansen weigert zichzelf bloot te geven, of verantwoording af te leggen. Ook niet tegenover Feyenoord TV, het eigen cluborgaan.

Het maakt de man met de doodgewone naam zowaar een tikkeltje mysterieus. Mensen die hem goed kennen, roemen zijn voetbalvisie. Maar die visie houdt Jansen het liefst binnen een select gezelschap. 'Heel direct maken wij hem ook niet mee,' zegt Feyenoord-spits Michael Mols. 'Wim Jansen is meer iemand op de achtergrond, denk ik. Hij is een klankbord voor de trainer, ik denk dat je het zo moet zien. Hij observeert veel, op een afstandje.'

Tijdens trainingen zijn Verbeek of de assistenten Leon Vlemmings en Alex Pastoor actief met de oefeningen bezig. Jansen kijkt en overlegt op zijn tijd met zijn collega's. 'Maar vaak heeft hij aan één opmerking genoeg om iets duidelijk te maken,' zegt keeper Henk Timmer. 'Dan trekt hij een jonge speler aan zijn arm en zegt dat hij beter tien meter naar binnen positie kan kiezen. Daaraan kun je merken dat hij een uitstekende voetbalvisie heeft.'

'Wim doorziet dingen,' zegt Bosz. 'Als trainer had hij een feilloos gevoel voor processen binnen een elftal. In mijn tijd als speler heb ik ontzettend veel van hem geleerd. De details in het voetbal, die ziet hij als geen ander. En hij kan er geweldig over vertellen. Want een Stille Willem, zoals ik wel eens hoor of lees, is hij absoluut niet.'

De liefde voor Feyenoord en de bal klinkt door in alle verhalen die over hem worden verteld. Op Varkenoord worden weinig Feyenoorders zo gerespecteerd als hij, de pure voetbalman die wars is van flauwekul en poeha. Bosz denkt dat juist zijn band met de Rotterdamse club hem heeft doen besluiten het trainingspak weer aan te trekken.

'Ik denk dat hij voelde dat de club hem nodig had,' aldus Bosz. Zijn vriend Boskamp onderstreept dat. 'Wimpie is zo ongelooflijk gek van Feyenoord. Het is zijn leven.' Toch zijn er soms ook vraagtekens gezet bij zijn clubliefde. Als speler tekende hij in 1980 doodleuk een contract bij Ajax, tot woede en onbegrip van het legioen. In zijn jaren als coach bij SVV kreeg Jansen het verwijt dat hij half Varkenoord leegplukte en als manager van Celtic haalde hij zijn voormalige pupil Henrik Larsson voor een minimaal bedrag weg bij Feyenoord.

'Wimpie gaat altijd zijn eigen weg. Rechtdoor,' zegt Boskamp daarover. 'Hij weet precies wat hij wil en laat zich door niemand iets voorschrijven. Ook niet als het om spelers gaat. Hij is duidelijk over welke voetballer bij Feyenoord past en welke niet. En als iets hem niet bevalt, is hij weg. Beste voorbeeld was zijn vertrek bij Celtic. Wim was kampioen geworden, maar voelde dat hij niet kon werken zoals hij dat wilde. En pleiten was-ie.'

Voordat hij drie jaar geleden terugkeerde in de Kuip als technisch adviseur, zei hij ook vaak 'nee' tegen Feyenoord. 'Misschien omdat Wim het gevoel had dat hij de club op dat moment niet kon helpen,' aldus Bosz. 'Hij wil van waarde kunnen zijn op zijn eigen manier.' Zijn status van clublegende is op het oefenveld en in de kleedkamer maar relatief, denkt Michael Mols. 'Zelf ben ik volgens mij de enige die hem nog heeft zien spelen,' zegt de spits (37). 'Maar jongens zoals Georginio Wijnaldum staan echt niet voortdurend stil bij het feit dat hij een icoon is. Die hebben respect voor de dingen die hij zegt, maar ze kennen Wim Jansen hooguit van naam.'

Zijn waarde als oer-Feyenoorder is niet exact te definiëren. Volgens Bosz heeft het zelfs geen rol gespeeld bij Jansens benoeming tot assistent. 'We wilden een complementaire staf en Wim voldeed precies aan de kwaliteiten die we zochten.'

Niettemin staat er morgen wel een Rotterdamse clubicoon aan de zijlijn bij de Klassieker. 'Wim hoort in hetzelfde rijtje als Coen (Moulijn) en Willem (van Hanegem),' vindt Boskamp. 'Alleen zal hij daar nooit mee te koop lopen. Wimpie is gewoon Wimpie.'